Vai trò của rừng đối với sinh vật và môi trường

Rừng là một hệ sinh thái mà quần xã cây rừng giữ vai trò chủ đạo trong mối quan hệ tương tác giữa sinh vật với môi trường. Rừng có vai trò rất quan trọng đối với cuộc sống của con người cũng như môi trường: cung cấp nguồn gỗ, củi, điều hòa, tạo ra oxy, điều hòa nước, là nơi cư trú động thực vật và tàng trữ các nguồn gen quý hiếm, bảo vệ và ngăn chặn gió bão, chống xói mòn đất, đảm bảo cho sự sống, bảo vệ sức khỏe của con người…

Rừng là gì?

Rừng là một quần xã sinh vật có diện tích đủ lớn. Trong đó, thành phần chủ yếu đóng vai trò chủ chốt là cây rừng.

Rừng là nguồn tài nguyên quý giá của mỗi quốc gia, là một bộ phận quan trọng không thể thiếu của môi trường sinh thái. Bên cạnh đó, rừng còn có giá trị vô cùng lớn đối với đời sống và sản xuất của xã hội.

Vai trò của rừng

Sự quan hệ của rừng và cuộc sống đã trở thành một mối quan hệ hữu cơ. Không có một dân tộc, một quốc gia nào không biết rõ vai trò quan trọng của rừng trong cuộc sống. Tuy nhiên, ngày nay, nhiều nơi con người đã không bảo vệ được rừng, còn chặt phá bừa bãi làm cho tài nguyên rừng khó được phục hồi và ngày càng bị cạn kiệt, nhiều nơi rừng không còn có thể tái sinh, đất trở thành đồi trọc, sa mạc, nước mưa tạo thành những dòng lũ rửa trôi chất dinh dưỡng, gây lũ lụt, sạt lở cho vùng đồng bằng gây thiệt hại nhiều về tài sản, tính mạng người dân. Vai trò của rừng trong việc bảo vệ môi trường đang trở thành vấn đề thời sự và lôi quấn sự quan tâm của toàn thế giới.

Rừng giữ không khí trong lành: Do chức năng quang hợp của cây xanh, rừng là một nhà máy sinh học tự nhiên thường xuyên thu nhận CO2 và cung cấp O2.. Đặc biệt ngày nay khi hiện tượng nóng dần lên của trái đất do hiệu ứng nhà kính, vai trò của rừng trong việc giảm lượng khí CO2 là rất quan trọng.

Rừng điều tiết nước, phòng chống lũ lụt, xói mòn: Rừng có vai trò điều hòa nguồn nước giảm dòng chảy bề mặt chuyển nó vào lượng nước ngấm xuống đất và vào tầng nước ngầm. Khắc phục được xói mòn đất, hạn chế lắng đọng lòng sông, lòng hồ, điều hòa được dòng chảy của các con sông, con suối (tăng lượng nước sông, nước suối vào mùa khô, giảm lượng nước sông suối vào mùa mưa).


Rừng bảo vệ độ phì nhiêu và bồi dưỡng tiềm năng của đất: ở vùng có đủ rừng thì dòng chảy bị chế ngự, ngăn chặn được nạn bào mòn, nhất là trên đồi núi dốc tác dụng ấy có hiệu quả lớn, nên lớp đất mặt không bị mỏng, mọi đặc tính lý hóa và vi sinh vật học của đất không bị phá hủy, độ phì nhiêu được duy trì. Rừng lại liên tục tạo chất hữu cơ. Điều này thể hiện ở qui luật phổ biến: rừng tốt tạo ra đất tốt, và đất tốt nuôi lại rừng tốt.

Nếu rừng bị phá hủy, đất bị xói, quá trình đất mất mùn và thoái hóa dễ xảy ra rất nhanh chóng và mãnh liệt. Ước tính ở nơi rừng bị phá hoang trơ đất trống mỗi năm bị rửa trôi mất khoảng 10 tấn mùn/ ha. Đồng thời các quá trình feralitic, tích tụ sắt, nhôm, hình thành kết von, hóa đá ong, lại tăng cường lên, làm cho đất mất tính chất hóa lý, mất vi sinh vật, không giữ được nước, dễ bị khô hạn, thiếu chất dinh dưỡng, trở nên rất chua, kết cứng lại, đi đến cằn cỗi, trơ sỏi đá. Thể hiện một qui luật cũng khá phổ biến, đối lập hẳn hoi với qui luật trên, tức là rừng mất thì đất kiệt, và đất kiệt thì rừng cũng bị suy vong, chúng ta có thể tóm tắt như sau

Điều đó đã giải thích vì sao trong việc phá rừng khai hoang trước đây ở miền đồi núi, dù đất đang rất tốt cũng chỉ được một thời gian ngắn là hư hỏng.

Ngoài ra Rừng có vai trò rất lớn trong việc: chống cát di động ven biển, che chở cho vùng đất bên trong nội địa, rừng bảo vệ đê biển, cải hóa vùng chua phèn, cung cấp gỗ, lâm sản, Rừng nơi cư trú của rất nhiều các loài động vật:. Động vật rừng nguồn cung cấp thực phẩm, dược liệu, nguồn gen quý, da lông, sừng thú là những mặt hàng xuất khẩu có giá trị.

Bảo vệ rừng

Vai trò của rừng như kể trên là đặc biệt quan trong trong đời sống, sản xuất, môi trường và xã hội. Tuy nhiên, hiện nay tình hình chặt phá rừng và khai thác rừng bừa bãi đang diễn ra một cách ngang nhiên và đáng báo động. Nhiều đối tượng vì cái lợi trước mắt của bản thân mà quên đi lợi ích lâu dài của toàn xã hội.

Khi những khu rừng dự trữ đầu nguồn đang dần bị chặt phá sẽ khiến cho thiên tai lũ lụt xảy ra thường xuyên, với những hậu quả nặng nề hơn. Làm xói mòn đất đai, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân.

Hệ sinh thái rừng bị tàn phá cướp đi nơi trú ngụ của các loài sinh vật. Bên cạnh đó, tình trạng đốt phá rừng làm nương rẫy của người dân cũng cũng khiến diện tích rừng bị suy giảm một cách trầm trọng.

Do đó, nhà nước và xã hội cần bảo vệ rừng bằng những hành động thiết thực. Coi đây là một vấn đề quan trọng và phải thực hiện ngay. Cần tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức cho người dân trong việc bảo vệ rừng. Đặc biệt là những đồng bào dân tộc thiểu số thiếu kiến thực dễ bị kể gian lợi dụng. Ngoài ra, cần tích cực trồng rừng, phủ xanh đất trống đồi trọc. Nhà nước cũng cần có những chính sách xử phạt nghiêm minh phù hợp dành cho những đối tượng cố tình tàn phá rừng.

Theo TS. Vũ Duy Phú, Phó chủ tịch Hội đồng Viện Những vấn đề phát triển (VIDS). Website: http://vids.org.vn/
Bài viết liên quan
https://cecodes.org/xa-hoi-dan-su/
http://sti.vista.gov.vn/tw/Pages/to-chuc-khcn.aspx?ItemID=10613&Type_CSDL=TOCHUCKHCN&Keyword=&searchInFields=FullTextSM;Title&datasearch=&ListDonViCha=
http://repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/17353/1/V_L2_01391.pdf
http://www.ciem.org.vn/danh-muc-tin-tuc/2472/bao-cao-khoa-hoc?page=2&year=0
https://books.google.com.vn/books?id=SL4HDgAAQBAJ&pg=PA142&lpg=PA142&dq=intext:%22vi%E1%BB%87n+nh%E1%BB%AFng+v%E1%BA%A5n+%C4%91%E1%BB%81+ph%C3%A1t+tri%E1%BB%83n%22+-site:vids.org.vn&source=bl&ots=MhdHG80-cl&sig=ACfU3U0HTzPWnxuwzevJtLJthMKr1oDwnQ&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwihmJb-kvziAhWRdXAKHRhsDbU4ChDoATACegQICRAB#v=onepage&q=intext%3A%22vi%E1%BB%87n%20nh%E1%BB%AFng%20v%E1%BA%A5n%20%C4%91%E1%BB%81%20ph%C3%A1t%20tri%E1%BB%83n%22%20-site%3Avids.org.vn&f=false
https://tuoitre.vn/dung-so-xa-hoi-dan-su-231310.htm
https://www.iucn.org/sites/dev/files/content/documents/tiep_can_bao_ve_mt_04122012_final.pdf
https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/story/2006/05/printable/060515_civil_society.shtml
https://www.diendan.org/viet-nam/think-tank-cua-tri-thuc-viet-nam-thuc-trang-giai-phap
https://www.nhandan.org.vn/xahoi/item/12540502-.html